Akhisar İlçe Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü Üreticileri Zeytin Dal Kanseri ve Zeytin Halkalı Leke Hastalığı konusunda uyardı. 11 Nisan 2018 Çarşamba günü itibariyle, Zeytin Dal Kanseri ve Zeytin Halkalı Leke Hastalığı ile mücadele zamanının geldiği, üreticilerin bahçelerini kontrol ederek Ruhsatlı Bitki Koruma Ürünleri ile mücadeleyapmaları gerektiği belirtildi. Kurumun teknik personellerince yapılan açıklamada, hava şartlarının özellikle Halkalı Leke ve Dal kanseri gibi hastalıkların çoğalması ve yaygınlaşması için uygun gittiği, dolayısıyla üreticilerin gerekli tedbirleri alarak mücadele etmeleri gerektiği vurgulandı.
Zeytin Dal Kanseri ve Halkalı Leke hastalığını tanıyalım;
1. Tanımı ve Yaşayışı
Hastalık etmeni mantar (fungus) olup, yıl boyunca ağaç üzerinde canlı olarak bulunmaktadır. Etmenin çoğalması spor ve miseller ile olmaktadır. Spor uçuşu, en çok mart ve nisan aylarında meydana gelmektedir. İnkübasyon dönemi, 30-61 gün arasında değişmektedir. Gelişmesi için en uygun sıcaklık 18-20 derecedir. Mantar, kışı yere dökülen kurumuş yapraklarda ve ağaç üzerinde kalan hastalıklı yapraklarda geçirir. Bulaşma sporlar ile gerçekleşir. Etmenin en iyi gelişme sıcaklık aralığı 18-20 derecedir. Hastalık, 9 derecenin altında ve 30 derecenin üzerinde gelişemez. Ege Bölgesi kıyıları, ilk ve sonbahar aylarında genellikle yağışlı geçtiğinden, hastalığın gelişmesine uygundur. İç kısımlarda ise kuytu, su tutan yerler, hava ve güneş almayan sık dikilmiş, budanmamış zeytinlikler, hastalığın gelişmesi için daha uygundur. Fazla azotlu ve çiftlik gübresi kullanılması, hastalığın artmasına neden olur.
2. Belirtileri, Ekonomik Önemi ve Yayılışı
Hastalığın ilk belirtileri, yaprakların üst yüzeylerinde görülen, siyahımsı gri renkte yuvarlak noktalar şeklindeki lekelerdir. Bu noktalar birleşerek yeşilden sarıya, kahverengiden gümüşi renge kadar değişen renklerde ve merkezleri daire şeklindeki lekeleri oluşturur. Bu görünüm nedeniyle hastalığa, "halkalı leke hastalığı" adı verilir. Bir yaprakta, çapları 2-10 mm olan 2-30 adet leke bulunabilir (Şekil 1).Ege Bölgesinde hastalığın salgın yaptığı yıllarda, lekeli yaprakların dökülmesi Mayıs başlarında başlar; haziran ve temmuzda tamamı dökülür. Yapraklar fonksiyonlarını tam yapamadıklarından, azmeyve tutumuna ve meyvelerin erken dökülmesine neden olurlar. Salgın yıllarında, yaprakların tamamının dökülmesiyle ağaçlar çıplak kalabilirler. Bu durumda zayıf düşen ağaçlarda, sürgün ve ince dallar kuruyabilir. Verim % 20-25 oranında azalır ve meyve dallarının % 15-20´si kuruyabilir.Özellikle sulanan, nemli ve ağır topraklarda ve denize yakın zeytinliklerde hastalığa her yılrastlanmaktadır.ilkbaharı yağışlı ve seringeçen yıllarda, hastalığın salgın (epidemi) yaptığı görülür
3. Konukçuları
Zeytin, yabani zeytin ağaçlarıdır.
4. Mücadelesi
4.1. Kültürel Önlemler
-Ağır, su tutan topraklarda, havasız ve nemli yerlerde zeytinlik tesis edilmemelidir. Su tutan arazilerde tesis edilen zeytinliklerde drenaj kanalları açılarak fazla su akıtılmalıdır.
-Gübreleme ve sulama tekniğine uygun yapılmalıdır. Kireç bakımından zayıf topraklar kireçlenmeli veya kireçli gübre kullanılmalıdır.
-Ağaçlar havalanacak ve ışık alacak şekilde budanmalı, kuru dal ve dalcıklar budanarak temizlenmelidir.
-Yere dökülen lekeli yapraklar toplanıp yakılmalı veya derince sürülerek toprağa gömülmelidir.
4.2. Kimyasal Mücadele
İlaçlama zamanı
Farklı bölgelerde aşağıdaki takvime göre kimyasal mücadele uygulanır:
Ege Bölgesinde:
1-İlaçlama: İlkbahar sürgünleri görülmeden hemen önce,(%1,5 lik Bordo bulamacı yada ruhsatlı ilaçlar)
2-İlaçlama: Çiçek somakları belirginleştikten sonra, çiçekler açmadan önce,(%1 lik Bordo bulamacı yada ruhsatlı ilaçlar
Zeytin Dal Kanseri
1.1. Tanımı ve Yaşayışı
Zeytin dal kanseri hastalığına neden olan etmen bakteridir. Bu bakteri en iyi 25-26 derece sıcaklıkta gelişir. Gelişebildiği en yüksek sıcaklık 34-35 derece en düşük sıcaklık ise 12 derecedir.Bakteri, krem-yeşil renkteki canlı ur ve siğillerin içinde bulunur ve yağışlı havalarda bu taze ur ve siğillerin yüzeyine çıkar. Buradan yağmur suları, rüzgar ve böceklerle kolayca yayılır. Sırıkla hasat ve bulaşık aşı kalemleri de hastalığın yayılmasını sağlar. Ur ve siğiller zamanla ışık ve ısının etkisi ile koyu kahverengi olur, çatlar ve tepesi çökük bir görünüm alır. Yaşlı ur ve siğillerde bakteri ölür ve enfeksiyon yapamaz.
1.2. Belirtileri, Ekonomik Önemi ve Yayılışı
Zeytin dal kanseri, zeytin ağacının gövde, dal ve sürgünlerinde değişik büyüklükte ur ve siğiller oluşturur. Yaprak, meyve ve köklerde de hastalık belirtilerini nadir de olsa görmek mümkündür.
Yıllık sürgünlerde yaprak, çiçek ve meyve dökümü sonucu açılan yara yerlerinde küçük, yuvarlak ve süngerimsi siğil ve urlar görülür. Çok küçük bir sivilce gibi olan urlar birkaç ay içinde irileşerek nohut, hatta fındık büyüklüğüne ulaşır. Önceleri yeşil ve pürüzsüz olan ur, sonra grirengine döner ve üzerinde çıkıntılar ve çatlaklar meydana gelir. Yumuşakyapısı zamanla kaybolur, odunlaşır ve sertleşir. Hasat sırasında sırık vuruğu, dolu ve budama hataları nedeniyle oluşan yara yerlerinde de urlar meydana gelir. Yaranın şekli ve büyüklüğüne göre bu urların şekil ve büyüklükleri de değişir. Don çatlaklarında oluşan urlar çatlaklar boyunca dalı sarmaktadır. Ağaçlarda çok yoğun belirti görüldüğünde dallarda kuruma ve çıplaklaşma gözlenir. Hastalık genç ağaçlarda çok yıkıcı olabilir. Bu ağaçlarda gelişme geriliği oluşur ve meyve yapacak dallar zarar görür. Hastalık ülkemizdezeytin yetiştirilen alanlarda görülür.
1.3. Konukçuları
Zeytin ağacından başka, zakkum, leylak, mersin, kurtbağrı, sarı yasemin, dişbudak bitkilerinde zarar yapar.
1.4. Mücadelesi
1.4.1. Kültürel Önlemler
-Zeytin dikimine elverişli olmayan, özellikle sık sık don olaylarının meydana geldiği yerlerde zeytin dikiminden vazgeçilmelidir.
-Fazla su tutan, tabanı killi topraklara zeytin dikiminden kaçınılmalı, eğer dikim yapılmışsa drenaj kanalları açılmalıdır.
-Bahçe tesisinde sağlıklı fidanlar ve aşı kalemleri kullanılmalıdır.
-Kanserli ağaçların budama işlemleri nemli ve yağışlı günlerde yapılmamalı, aletler sık sık % 3´lük lizol eriyiği veya % 10´luk sodyum hipoklorite batırılmalıdır.
-Ağaçlara gereğinden fazla azotlu gübre verilmemeli, Analize dayalı gübre verilmelidir.
-Zeytin ağaçlarında sırıkla hasat yapmaktan vazgeçilmeli veya dalları zedelemeyecek şekilde önlemler alınmalıdır.Budama artıkları hemen yakılmalıdır.
-Budama yerlerine önce % 5´lik göztaşı eriyiği, kuruduktan sonra da aşı macunu sürülmelidir.
1.4.2. Kimyasal Mücadele
Ege ve Akdeniz Bölgelerinde hastalıkla bulaşık zeytinlikler iki yıl budama yapmaksızın yılda 4 defa ilaçlanmalıdır. İlkbahar ilaçlamasında % 1´lik, diğer ilaçlamalarda % 2´lik bordo bulamacı kullanılır. İki yılın sonunda temmuz-ağustos aylarında budama yapılmalıdır.
1. ilaçlama: Aralık sonunda hasattan hemen sonra, (%2)
2. ilaçlama: Şubat sonunda dolu, don zararından sonra, (%2)
3. ilaçlama: İlkbahar yağmurları başlamadan önce, (%1)
4. ilaçlama: Sonbahar yağmurları başlamadan önce yapılır. (%2)
