Soylu ve necip bir aileye mensup olan Zeynelzâde Hacı Ali Efendi, 18.yy´ın başında Akhisar´da doğmuş, Akhisar´ın en iyi okullarında eğitim görmüş, ilim ve fen bilimlerine aşık bir kişiliğe sahiptir. Bu durumunu da meydana getirmiş olduğu eserleriyle ispat etmiştir.
Zeynelzâde Hacı Ali Efendi, öğrencilik yaptığı yıllarda, matbaanın henüz Osmanlı topraklarına girememesinden dolayı, arzu ettiği kitaplara ulaşamamış olmanın verdiği üzüntüden olsa gerek 1212/1797 yılında Akhisar´ın Hashoca Mahallesi´nde kâgir bir kütüphane inşa ettirmiştir. Zeynelzade kütüphanesi, bu bölgede el yazması eserleri ihtiva etme yönüyle ilk sırada yer alırken, Tire Necip Paşa kütüphanesi ikinci sırada yer almaktadır. (Günümüzde her iki kütüphane de maalesef amacına uygun olarak hizmet vermemektedir.)
Zeynelzâde Hacı Ali Efendi, bu kütüphanenin devam edip hizmet vermesi ve zaruri masrafları için 1219/1804 yılında bir vakıf kurarak, Akhisar çarşısında üst katında oniki oda, alt katında da üç mağaza ve dört dükkan bulunan bir adet han, yine Akhisar çarşısının değişik yerlerinde sekiz adet dükkan, bir bardak imalathanesi, Gürdük Çayı kenarında bir adet su değirmeni ile elli dönüm tarla vakfetmiştir.
Akhisar Gülruh Sultan Cami´sinden askerlik şubesi cihetine giden yolda doğalgaz hattı hafriyatında, Zeynelzâde Hacı Ali Efendi´nin vakfetmiş olduğu dükkanlardan bazılarının temeli ortaya çıkmış ve tarafımızdan fotoğraflanmıştır.
Zeynelzâde Hacı Ali Efendi, yaptırmış olduğu kütüphanenin kitaplarını ya kendi parasıyla satın almış yahut ücretini vererek dünyanın değişik yerlerinde, özellikle İskenderiye kütüphanesine özel katipler göndererek, orada bulunan nadir eserleri istinsah ettirip Akhisar Zeynelzade Kütüphanesi´ne kazandırmıştır. Bu kütüphanede Kâtip Çelebi´nin Keşfü-z Zünûn adlı el yazması eseri başta olmak üzere toplam 923 cilt el yazması nadir eser bulunurken, daha sonraki yıllarda 6500 cildi geçmiştir. Maalesef bu eserlerden hiç birisi günümüzde mevcut değildir.
Yine Akhisar´da yetişen ünlü şairlerden birisi olan Tellizade Vehbi Efendi, bu kütüphane kitabesinin şiirini yazmıştır. Burada:
Hacı Ali Efendi Zeynel
Bu hayr-ı dil-pesendi yaptı hakkâ
Bu bir kenzi-l ulûm oldu hakikat
Kabûl-i dergâh etsin Hak Teâlâ
Dürerle pür oluptur sahn-ı pâkî
Görenler bunda bulur zeyn-i ihyâ
Hitâmına düşürdü Vehbî tarih
Yapıldı kütüphane nev zibâ mısralarını yazmıştır.
Tellizade Vehbi Efendi, ebced (harflerin sayı değerlerini kullanma) hesabıyla tarih düşüren, döneminin en iyi şairleri arasında yer almaktadır. Tarafımızdan, Akhisar Reşatbey Kabristanlığı´nda şiirini Vehbî Efendi´nin yazdığı yedi adet mezar taşı tespit edilmiştir. (Genç araştırmacılar için bu şiir ve kitabeler, çok rahat akademik çalışma konuları olabilecek durumdadır.)
Zeynelzâde Hacı Ali Efendi, Karaosmanoğlu Hacı Mustafa Ağa´nın 1755 yılında voyvodalık görevinden azil ve akabinde idam edilmesinden sonra yaklaşık on yıl civarında Gördes, Kayacık ve Akhisar voyvodalık görevinde bulunmuştur. Hacı Ali Efendi´nin sık sık Gördes ve Kayacık taraflarının asayişini sağlamak üzere Akhisar´dan ayrılmasına arkadaşları Tellizade Vehbi ve İsmail Nazifi efendiler üzülmüşler ve bu üzüntülerini uzun uzun yazdıkları
? ?Eğer koyuvermezsen onu Gördes, Bize lazım değil senin gibi dos?...vb şiirlerle ifade etmişlerdir.
1229/1814 yılında vefat eden Zeynelzâde Hacı Ali Efendi, kendi yaptırmış olduğu kütüphanenin bahçesine defnedilmiştir. Bu küçük aile kabristanlığında oğulları Osman, Mustafa Hüsrev, Hasan efendiler ile eşi Zeliha Kadın´ın mezarları bulunmaktadır.
Günümüzde Akhisar şehir parkının güney-batı köşesinde Zeynelzade Halk Kütüphanesi adıyla, 34.000 adet kitap bulunan yeni bir bina yapılmış olup, Hashoca Mahallesi´nde bulunan eski bina restorasyon edilmesine rağmen, amacına uygun olarak hizmet verememektedir.
Haftaya görüşmek temennisiyle gününüz şen, geleceğiniz gülşen olsun.
